Het piept en kraakt al een tijd in de Nederlandse freelance markt rondom het schijnzelfstandigheid beleid. Afgelopen week werd dit weer eens extra duidelijk doordat de Belastingdienst door de algemene rekenkamer op de vingers werd getikt. Ze blijken een groep van honderden schijnzelfstandigen in dienst te hebben via tussenpartijen. Een opvallend, maar niet onbelangrijk detail, is dat de belastingdienst zelf verantwoordelijk is voor het beleid om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Minister Sigrid Kaag verwacht dit te gaan oplossen door de zelfstandigen te gaan verleiden tot vaste contracten. Maar ze geeft ook aan dat sommige specialisten per se als zelfstandige en niet als rijksambtenaar willen werken.

Uuh, wacht even...korte uitleg

Alle bedrijven in Nederland zijn op zoek naar schaars talent. Veel bedrijven zijn zelfs voor bepaalde rollen, bijvoorbeeld in digital, tech en data, voor meer dan 50% binnen specifieke afdelingen afhankelijk van externe krachten. Freelancers zijn dus voor veel bedrijven onmisbaar.

Freelancers zijn gaan zzp-en om meer baas te zijn over eigen tijd, de autonomie te behouden om hun expertise, skills en competenties doelgericht in te zetten en om ‘nee’ te kunnen zeggen tegen werk dat niet bij ze past. Zzp’ers willen zich niet binden aan opstapelende verantwoordelijkheden die komen kijken bij de werkdruk van vaste functies.

Zo sluit de vraag van bedrijven naar schaars talent en het aanbod van schaars zzp-talent goed op elkaar aan. Bedrijven zetten freelancers in vanwege hun expertise en ervaren skill-set. Bij een hele goede click is het een goed plan om de freelancer te verleiden naar een vast contract. Maar getalenteerde freelance ondernemers, die bijvoorbeeld je nieuwe toeslagenmachine ongoing ontwikkelen, vervangen met een nieuwe nog in te werken externe kracht, is niet ideaal. Zeker wanneer ze wel willen blijven op het project. Dat is kennis en kapitaalvernietiging.

‍

Belastingdienst found a way

Gelukkig vond de Belastingdienst een uitstekende oplossing om het eigen schijnzelfstandigheid beleid te maskeren via een detacheringsconstructie. Waarbij de detacheerder als leverancier het contract heeft met de freelancer.

Detacheerders die hun eigen vaste krachten leveren aan de overheid is een gezond model. Maar wanneer freelancers verplicht worden om via een detacheerder te gaan werken, stimuleren we een mistige freelance-markt waar we eigenlijk net zo graag vanaf willen. De kosten van inhuur nemen gemakkelijk minimaal 20% toe om de omzeiling via tussen bemiddeling van een schijnzelfstandige te verantwoorden.

Daarnaast haken veel getalenteerde freelancers hier op af waardoor je ook nog eens talent misloopt. Deze onnodige tussenbemiddeling om de regels rondom schijnzelfstandigheid te omzeilen zou een mooie opdracht zijn voor de algemene rekenkamer om eens in te duiken. En te onderzoeken hoe makkelijk het is om geld te besparen op inhuur door het proces transparant te maken en de onnodige schakels eruit te halen.

Hoog tijd voor nieuw beleid

Het beleid rondom schijnzelfstandigheid strookt niet met de marktdynamiek van de freelancemarkt. Bedrijven hebben nu eenmaal flex-kracht nodig, soms langer dan twee jaar. Met de huidige wet stimuleren we een manier van samenwerken die voor niemand gunstig is. Bedrijven en overheid kunnen niet makkelijk de juiste freelancers vinden en binden, en freelancers vallen in een onduidelijke markt vol met detacheerders en recruiters waarbij schijnzelfstandigheid op de loer ligt.

Innovatieve frontrunners van BV Nederland nemen het heft in eigen handen. Ze kiezen ervoor om in direct contact te komen met de freelance community om zo de juiste mensen te vinden en binden op schaarse skills. Vanuit deze directe relatie is het veel gemakkelijker om freelancers te enthousiasmeren voor een vast dienstverband. Bedrijven met goede arbeidsvoorwaarden en een gezonde werkomgeving binden 1 op de 5 externe krachten uiteindelijk met een vast contract.

Bedrijven die voorop lopen met direct sourcing van flex talent en zich als een aantrekkelijke werkgever positioneren voor vast en flex hebben de feeling met de markt van nu en begrijpen welke functies lastig zijn om vast te werven. Zij accepteren dat de arbeidsmarkt zo in elkaar zit anno 2023. Slimme bedrijven hebben total talent management teams in house die hybride werven voor vast en flex. Ze kopen dienstverlening in voor de backoffice van inhuur, en houden zelf zo veel mogelijk de regie over het talent wat ze willen werven. Ze kiezen er ook soms bewust voor om het beleid te negeren dat ze na twee jaar afscheid moeten nemen van freelancers die bedrijfskritisch zijn.

Het wordt hoog tijd om het beleid een update te gaan geven. Het is belangrijk om onderscheid te gaan maken in verschillende zzp doelgroepen om zo wel een passend beleid te creëren. Waarbij doelgroepen beschermd worden tegen schijnzelfstandigheid en ook marktwerking en ondernemerschap de ruimte krijgen. Freelancers indirect verplichten om te gaan detacheren, vinden we bij Fring achterhaald. Onze visie is om bedrijven zelf de regie te geven in hun flex behoeften, en ook de belastingdienst helpen we hier graag mee.

‍